بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ
Bismillaahi ar-Rahmaani ar-Rahiem,
Beste broeders en zusters,
We bevinden ons momenteel in de islamitische maand dhoel-hidjah, één van de vier gewijde maanden waarin zich de beste tien dagen van het jaar bevinden. In deze maand worden we aangespoord om zoveel mogelijk aanbiddingen te verrichten. Eén van de grootste aanbiddingen die wij kunnen verrichten is het offeren voor Allaah ﷻ op één van de dagen van ‘ied al-Adha (het offerfeest). Velen van ons hebben misschien opgemerkt dat er dit jaar en misschien de jaren ervoor veel gesproken wordt over de minimale leeftijd van het offerdier met in het bijzonder de leeftijd van de lammeren. We weten dat in Nederland het gros van de lammeren in het voorjaar wordt geboren, maar hoe zit dat dan met het bereiken van de minimale leeftijd om te offeren? In dit artikel zullen we dat aan de hand van Qor-aan verzen, overleveringen en uitspraken van vroegere geleerden het één en ander toelichten over het offerdier.
Welke dieren mogen we offeren?
Naast het lam zijn er ook nog andere dieren die we mogen offeren voor het offerfeest. Deze dieren behoren tot het vee zoals staat in het volgende vers:
﴾لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ﴿
“Zodat zij getuigen over zaken die hen van profijt zal zijn en de Naam van Allaah uitspreken op de bekende dagen (10de, 11de, 12de en 13de van dhoel-hidjah) over het vee die Hij hen heeft voorzien.”
[Soerah al-Hadj 22:28]
De grote imaam van de Maaliki wetschool, al-Haafidh ibn Abdoel-Barr (overleden 463 na hijra) uit het vroegere Andalusië, zegt in zijn boek at-Tamhied dat het om vier soorten gaat vanonder het vee dat geofferd mag worden. Hij رحمه الله zegt het volgende:
(والذي يُضَحَّى به بإجماعٍ مِنَ المسلمينَ الأزواجُ الثمانيَّة: وهي الضَّأن والمَعْزُ والإبِلُ والبَقَرُ)
“En hetgeen wat geofferd wordt waar consensus over is onder de moslims zijn de acht (in paren van twee) en dat zijn: het schaap, de geit, de kameel en de koe.”
[at-Tamhied 23/188]
Dus wat betreft de slachtdieren, mogen we kiezen uit het schaap (ram of ooi), de geit (geit of bok), de kameel (kameel of merrie) en de koe (stier of koe). In totaal zijn dat er acht in paren van twee zoals is vermeld in de uitspraak van al-Haafidh ibn Abdoel-Barr رحمه الله.
Wat zijn de voorgeschreven leeftijden?
Eén van de voorwaarde om te offeren is dat het slachtdier een minimale leeftijd bereikt moet hebben. Dit is een voorwaarde die Allaah ﷻ ons heeft voorgeschreven en waar we niet vanaf mogen wijken. Net als de voorwaarde dat het offeren dient te gebeuren na het ‘ied-gebed en niet ervoor, anders wordt het niet geaccepteerd als een offer op één van de dagen van ‘ied.
De Boodschapper van Allaah ﷺ zei:
((لا تَذْبَحُوا إلَّا مُسِنَّةً، إلَّا أنْ يَعْسُرَ علَيْكُم، فَتَذْبَحُوا جَذَعَةً مِنَ الضَّأْنِ))
“Offer niet behalve als (het offerdier) de voorgeschreven leeftijd heeft bereikt, tenzij het moeilijk voor jullie is. Offer dan een lam van een schaap (die de zes maanden heeft bereikt).”
[Sahieh Moeslim #1963]
In de bovenstaande overlevering komt duidelijk naar voren dat de Profeet ﷺ het verbood om een dier te offeren als het niet de voorgeschreven leeftijd had bereikt. Daarnaast liet hij het toe om een lam te offeren die de zes maanden had bereikt.
Het betekent dus dat het lam een voorgeschreven leeftijd heeft van zes maanden, maar wat betreft de andere dieren verschilt het per dier. De vroegere geleerden hebben de verschillende voorgeschreven leeftijden verduidelijkt in hun fiqh boeken. De grote imaam van de Hanbali wetschool, Aboel-Najaa al-Hajaawie رحمه الله (overleden in 1008 na hijra) uit Damascus, zegt in zijn welbekende boek al-Iqnaa’ het volgende:
(فثني الإبل ما كمل له خمس سنين، وبقر سنتان، ومعز سنة)
“De voorgeschreven leeftijd van de kameel is het voltooien van het vijfde jaar, de koe het tweede jaar en de geit het eerste jaar.”
[al-Iqnaa’ 1/401]
Om het samen te vatten zijn dit de voorgeschreven leeftijden die elk van de vier offerdieren minimaal moeten hebben bereikt:
- Lam: zes maanden
- Geit: Eén jaar
- Koe: Twee jaar
- Kameel: Vijf jaar
Is het offeren verplicht?
Hierover zijn de meningen verdeeld, degene die van mening zijn dat het offeren niet verplicht is gebruiken onder andere de volgende overlevering als bewijs:
De Profeet ﷺ zei:
((إذا دخَلَت العَشْرُ، وأراد أحَدُكم أن يضَحِّيَ؛ فلا يَمَسَّ مِن شَعَرِه وبَشَرِه شيئًا))
“Als de tien dagen (van dhoel-hidjah) aanbreken en iemand van jullie wil offeren (op één van de offerdagen). Laat hem dan niet zijn haar of huid aanraken (i.e. knippen van je haar en nagels).”
[Sahieh Moeslim #1977]
In de overlevering wordt er gesproken over degene die willen offeren, mocht het een verplichting zijn dan had de Profeet ﷺ een andere bewoording gebruikt. Dit is o.a. de mening van de wetscholen van Imaam Maalik, Imaam ash-Shafi’ie en Imam Ahmed bin Hanbal.
De andere mening die er is over het offeren is dat het gezien wordt als een verplichting. De wetschool van Aboe Haniefah zien het als een verplichting en Shaykh al-Islaam ibn at-Taymiyyah heeft dit gekozen als zijn mening. De volgende overlevering wordt onder andere als bewijs aangehaald.
De Profeet ﷺ zei:
((مَن كان له سَعَةٌ ولم يُضَحِّ، فلا يَقْرَبَنَّ مُصَلَّانا))
“Wie in staat is (om te offeren) en niet offert, laat hem dan niet in de buurt komen van onze gebedsplaatsen.”
[ibn Maajah #2123, Authentiek verklaard door Shaykh al-Albaani in Sahieh al-Jaami’ #6490]
Shaykh Mohammed bin Saalih al-Oethaymien رحمه الله zegt het volgende over de overlevering:
(استدلّ به من يرى أنّ الأضحية واجبة، ووجه الدّلالة: تعزير من لم يضحّ بمنعه من المسجد، ولا تعزير إلاّ على ترك واجب أو فعل محرّم)
“Degene die het als een verplichting zien gebruiken het als bewijs en de bewijsvoering is: een berisping voor degene die niet offert door hem van de moskee te weren. En er is geen berisping behalve op het laten van een verplichting of het verrichten van het verbodene.”
[Fath dil-djalaal wal-ikraam bi-sharh boloegh al-maraam (6/76)]
Mocht je de mening hebben dat het niet verplicht is maar je hebt wel de financiële middelen, onthoud jezelf er dan niet van om deze geweldige aanbidding te verrichten en een belangrijk islamitisch ritueel in stand te houden. Zodat ook de volgende generaties dit blijven doen en de islamitische tekenen geëerd blijven worden. Want het offeren op deze grote dag is niet om slechts onze magen te vullen met vlees, maar het gaat zoals alle aanbiddingen om godvrezendheid.
﴾ذَٰلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوبِ﴿
“Zo is het. En wie de Tekenen van Allaah eert, waarlijk dat is van de godvrezendheid van de harten.”
[Soerah al-Hadj 22:32]
Het offeren op ‘ied al-Adha, beste broeder en zuster, is een aanbidding die wij één keer per jaar doen. Een heel jaar hebben wij de mogelijkheid om ons voor te bereiden om op die dag te offeren. Er wordt gezegd dat het duur is, maar zijn we wel eerlijk tegenover onszelf? Het zal voor de meeste van ons niet moeilijk zijn om het geld voor het offerdier op zij te leggen gedurende een jaar. Er wordt zelfs meer uit gegeven aan vakanties, kleding en andere niet-essentiële zaken. Zo zijn er ook anderen die zeggen dat ze weinig vlees eten en daarom niet offeren. In dat geval kan je het vlees verdelen onder je familie, buren of onder de behoeftigen.
﴾فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ﴿
“En eet er van (het offerdier) en voedt de meest behoeftige.”
[Soerah al-Hadj 22:28]
Dus laten we eerlijk tegen onszelf zijn en ons inspannen om deze geweldige aanbidding te verrichten en dichter tot Allaah ﷻ te komen.
Is er een oplossing?
Allereerst is het belangrijk om te weten dat Allaah ﷻ ons niet zal belasten boven ons vermogen en dat we Allaah ﷻ naargelang ons vermogen moeten aanbidden.
﴾فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ﴿
“Vrees daarom Allaah naar jullie vermogen.”
[Soerah at-Taghaboen 64:16]
Dit jaar en wellicht ook de komende jaren kan het voorkomen dat er een schaarste is naar de lammeren die de minimale leeftijd van zes maanden hebben bereikt in Nederland. Toch adviseren wij jullie om je in te spannen om deze geweldige aanbidding te verrichten.
Een oplossing die gegeven kan worden, is het offeren van andere offerdieren zoals een geit, een koe of een kameel. Wat betreft het slachten van een koe of een kameel, daarover is overgeleverd dat het toegestaan is om met z’n zevenen één koe of één kameel te offeren.
Op gezag van Jaabir bin Abdillaah رضي الله عنهما die zei:
((نَحَرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَامَ الْحُدَيْبِيَةِ الْبَدَنَةَ عَنْ سَبْعَةٍ، وَالْبَقَرَةَ عَنْ سَبْعَةٍ))
“In het jaar van al-Hoedaybiyyah (het 6de jaar na hijra) offerden wij met de Boodschapper van Allah ﷺ een kameel tussen zeven personen en een koe tussen zeven personen.”
[Sahieh Moeslim #1318]
Het is ook mogelijk dat ieder van deze zeven personen voor zijn gezin slacht omdat de man en het gezin samen als één worden gezien. Dit betekent dus dat zeven gezinnen samen één koe of één kameel kunnen offeren. Shaykh Abdoel-Aziez ibn Baaz رحمه الله heeft dat verder verduidelijkt in zijn fatwa.
Voor degene die niet in staat is om een lam, geit, koe of kameel te offeren in het land waar die zich bevindt om wat voor reden dan ook. Kan eventueel in het buitenland op zoek gaan in Islamitische landen waar je iemand kan machtigen om een offerdier te slachten. In veel landen in Afrika of in Azië zijn veel behoeftigen aanwezig die zoiets niet kunnen veroorloven. Vaak is het zo dat in zulke landen de prijs van het offerdier een stuk lager is dan bij ons hier in Nederland. Dus dat is een andere mogelijkheid waardoor jij het offeren in stand houdt en tegelijkertijd ook een behoeftige voorziet.
Wat geen oplossing is, is het nalaten van één van de voorwaarde van het offeren, in dit geval de voorgeschreven leeftijd die het offerdier moet hebben. Er zijn sommigen die beweren dat vanwege de schaarste het achterwege gelaten mag worden. Maar aan de hand van de eerdergenoemde bewijzen hebben we gezien dat dit niet het geval is.
Dit was in het kort een aantal zaken met betrekking tot het offeren. Wij vragen Allaah ﷻ om ons succes te schenken en onze goede daden te accepteren.
Team An-Nasieha
6 dhoel-hidjah 1442 – 16 juli 2021